Samochód pancerny Peugeot 1914 AC został opracowany w 1914 roku we francuskich zakładach Société Anonyme  des Automobiles Peugeot. Pojazd powstał w oparciu o komercyjne podwozie dużego samochodu osobowego Peugeot 146 Torpédo 18 CV. Konsekwencją takiego zabiegu było przeciążenie podwozia i ograniczone możliwości trakcyjne pojazdu poza twardym podłożem.

W Polsce

W połowie 1920 roku Polsce udało się zakupić we Francji 18 samochodów pancernych Peugeot pochodzących z jednostek liniowych (znane są numery ewidencyjne 19 podwozi: 810, 812, od 815 do 824, od 1114 do 1116 oraz od 1118 do 1121 – prawdopodobnie po remoncie jeden z pojazdów otrzymał nowy numer) wraz z zapasem części zamiennych zapakowanych w 40 skrzyń, a także uzbrojeniem i zapasem amunicji. Po załadunku w Cherbourgu na pokład duńskiego statku „Dorrit” (armator A/S D/S Vesterhavet) transport dotarł we wrześniu do Gdańska, a następnie koleją do Bazy Samochodów Pancernych w Poznaniu. Zostały one użyte do sformowania 1. (8 pojazdów) i 2. (10 pojazdów) dywizjonów samochodów pancernych.
Początkowo tylko 3 pojazdy były wyposażone w działka Puteaux kalibru 37 mm, natomiast pozostałe w karabiny maszynowe Hotchkiss kalibru 8 mm. Potem dokonano przezbrojenia w działka kolejnych 3 pojazdów zatem finalny stan obejmował 12 pojazdów z karabinem maszynowym oraz 6 pojazdów z działkiem.
Pojazdy stacjonowały wraz z 1. pułkiem czołgów w Żurawicy, gdzie w 1930 roku pojazd o numerze 1120 uległ spaleniu co spowodowało jego spisanie ze stanu. W 1934 roku dowódca broni pancernych wystąpił z wnioskiem o wycofanie pozostałych pojazdów ponieważ były one już mocno wyeksploatowane i ich dalsza służba przysparzała dużych trudności. W tym czasie podstawowym typem pojazdu Wojska Polskiego były półgąsienicowe samochody pancerne wz. 28 i ich modyfikacja kołowa w postaci samochodu pancernego wz. 34. W tej sytuacji 18 grudnia 1934 roku szef Sztabu Głównego gen. Bryg. Janusz Gąsiorowski wyraził na to zgodę na wycofanie Peugeotów.
12 pojazdów trafiło najpierw do wydzielonej kompanii samochodów pancernych w Bydgoszczy, a finalnie zgrupowano je w krakowskim 5. batalionie pancernym (jedne z pojazdów wykorzystano w 1938 roku jako ambona podczas mszy polowej dla uczczenia święta jednostki).
Pojazd o numerze 810 przekazano jako dar dla francuskiego muzeum w Samur – jego załoga podczas Wielkiej Wojny była otrzymała odznaczenie Croix de Guerre, a kolejny trafił do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.
Janusz Ledwoch wspomina o sprzedaży w styczniu 1937 roku 3 samochodów pancernych do Portugalii, która miała je zakupić dla potrzeb policji.
W okresie tym kilka pojazdów (6?) przekazano także do polskiej Policji Państwowej, a dokładnie do Komendy Policji w Katowicach.

Wrzesień 1939

Stanowiące wyposażenie oddziałów Policji Państwowej pojazdy zostały użyte podczas walk na Śląsku z niemieckimi oddziałami „V kolumny”. Dobrze uzbrojone niemieckie oddziały dywersyjne próbowały przejąć od samego rana pierwszego dnia wojny kontrolę nad kopalniami i zakładami przemysłowymi.
Samochód pancerny Peugeot wsparł akcje przeciwko oddziałom niemieckim w Michałkowicach koło Chorzowa gdzie oddziały 75. pp z 23 DP walczyły o kopalnię „Michał”. Podczas próby sforsowania bramy pojazd został obrzucony granatami, co wywołało pożar i obrażenia załogi.
Pozostałe pojazdy także zostały użyte do patrolowania okolic i zwalczania oddziałów niemieckich gdzie zapewne zostały porzucone podczas odwrotu.

Opis konstrukcji

Na ramie podwozia samochodu osobowego posadowiono pancerną nadbudowę wykonaną z nitowanych blach pancernych grubości 5,5 mm. Przedział czteroosobowej załogi był otwarty od góry. W tylnej części przedziału za pancerną tarczą zabudowano uzbrojenie – działko Puteaux wz. 18 kalibru 37 mm lub karabin maszynowy Hotchkiss wz. 25 kalibru 7,9 mm (z zapasem 2500 naboi).

Napęd pojazdu zapewniał czterosuwowy, chłodzony cieczą, rzędowy 4-cylindrowy silnik dolnozaworowy (sv). Przy średnicy cylindra 95 mm i skoku tłoka 160 mm pojemność skokowa wynosiła 4536 cm3. Moc trwała 35 KM przy 1300 obr./min (wersja wojskowa wysilona do 40 KM przy wyższych obrotach silnika). Napęd był przenoszony za pomocą skrzyni przekładniowej (o 4 biegach do przodu plus wsteczny) na koła tylne. Stosowano ogumienie 880×120 – pojedyncze z przodu, a bliźniacze na tylnej osi.

Źródła:

• Janusz Ledwoch „Samochody pancerne Wojska Polskiego 1918-1939”,  Wydawnictwo Militaria, Warszawa 2013 r.
• www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/75054/3886881f4fdc581cdd16b16a956157d2/
• www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/74990/3886881f4fdc581cdd16b16a956157d2/
• www.wikipedia.pl
• www.odkrywca.pl

Prawa autorskie

Artykuł zamieszczony na łamach serwisu za zgodą autora. Brak zgody na kopiowanie, powielanie, rozpowszechnianie.

Autor artykułu:  Marcin Skrzypacz