Ministerstwo Spraw Wojskowych i zakłady Mechaniczne "Ursus" S.A. podpisały w maju 1924 roku umowę na dostawę samochodów ciężarowych dla wojska. Umowa obejmowała 1050 pojazdów w tym 450 sztuk 1,5 t SPA 25/C oraz 600 sztuk 3t Berliet CBA. Firma Ursus dysponowała licencją, zakupioną w roku 1924 od włoskiej firmy SPA (Societe Piemontese Automobili), na budowę 1.5 t samochodów ciężarowych SPA 25C "Polonia". Dopiero po upływie czterech lat, tj. w połowie 1928 roku, pierwsze wozy nazwane "Ursus" A, przeznaczone przede wszystkich na potrzeby wojskowe, zostały skompletowane i opuściły linię produkcyjną. Innym modelem w produkcji był A 30 oraz prototyp AT, przeznaczony przede wszystkich do jazdy terenowej. Do roku 1930 zamówienie dla wojska sięgnęło liczby 675 pojazdów i dodatkowo niewielkiej liczby przeznaczonej na rynek cywilny. Łączne zamówienie pojazdów "Ursus" szacowane jest na 900 sztuk.

Samochód ciężarowy "Ursus", a mówiąc precyzyjniej jego podwiozie, posłużyło do budowy ciężkiego samochodu pancernego. Pracę rozpoczęto w roku 1929 w BK Br. PancWIBI (Biuro Konstrukcyjne Broni Pancernych Wojskowego Instytutu Badań Inżynierii), pod przewodnictwem por. Rudolfa Gundlacha. Pierwszy prototyp z blachy żelaznej powstał wiosną 1929 roku. Blacha pochodziła z huty "Bismarck", montaż miał miejsce w warsztatach CWS (Centralne Warsztaty Samochodowe) a podwiozie, ze skróconą ramą, wzmocnioną przednią osią i przednimi resorami, zmodernizowanym układem wydechowym, chłodnicą i silnikiem, dostarczyła firma "Ursus".

W dniach 11-14 czerwca  i 18-23 czerwca 1929r., prototyp brał udział w pierwszych testach strzeleckich (w miejscu i w trakcie jazdy). Cztery miesiące później, w październiku 1929 roku, prototyp uczestniczył w ćwiczeniach kawalerii w okolicach Rawy Ruskiej. W listopadzie 1929 roku został włączony do uzbrojenia Wojska Polskiego pod nazwą "Samochód pancerny wz.29". Produkcja seryjna była nieliczna i wynosiła około 10 sztuk. Wykorzystano w niej podwójne kierownice, dwa stanowiska wraz z pełnymi urządzeniami sterującymi silnikiem i układem napędowym pozwalającym na jazdę wstecz bez uprzedniego zawrócenia pojazdu. Wspomniane zalety kładły się jednak cieniem na nadmiernej wadze pojazdu, która ograniczała poruszanie się po terenach górzystych i bezdrożach. Cena pojedynczego pojazdu wahała się w okolicach 36 tys. zł. Pod koniec 1931 roku trzy z nowo powstałych pojazdów posłużyły do utworzenia plutonu samochodów pancernych, który został użyty w trakcie ćwiczeń 6 SBK oraz 10 BK odbywających się w dniach 17.08.1931 – 10.09.1931 w okolicach Chodorowa, Halicza, Rilejowa, Rohatyna i Lwowa. Pojazdy biorące udział w ćwiczeniach posiadały prawdopodobnie numery rejestracyjny 5657, 5665 i 5671.

Kilka, prawdopodobnie 8 pojazdów, zostało włączone do 2 pułku pancernego w Żurawicy, gdzie w 2 batalionie stworzono kompanię samochodów pancernych, pod dowództwem kpt. Józefa Zasadni, składającą się właśnie z samochodów "Ursus". Kolejnych kilka, najprawdopodobniej dwa pojazdy, zostały włączone do ćwiczebnej kompanii pancernej CWBP (Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej) zlokalizowanej w Warszawie. Następnie jeden bądź dwie sztuki, pozbawione uzbrojenia i z wieżami posiadająymi silne głośniki, wykorzystano najprawdopodobniej w celach propagandowych. Nie zachowały się wzmianki na temat szczegółowej budowy tych pojazdów i ich różnic względem serii 10 wyprodukowanych. W wyniku reorganizacji polskiej bronii pancernej i inwentaryzacji sprzętu stwierdzono 10 sztuk samochodów pancernych wz. 29 "Ursus" na stanie przy czym dwie sztuki znajdowały się w CWBr. Pance, 4 stanowiły zapas mobilizacyjny a pozostałe 4 miały charakter szkoleniowy.

Ponowna reorgranizacja broni pancernej miała miejsce w lutym 1935 roku i wówczas pododdziały "Ursusów" zostały przeniesione w całości do Centrum WYszkolenia Broni Pancernych w Modlinie, gdzie zostały włączone do 11 (doświadczalnego) batalionu pancernego dowodzonego przez rtm. Aleksandra Izdebskiego. 8 spośród 10 pojazdów, będących na stanie CWBrPanc, zaliczono jako "ćwicz-mob", to jest brały udział w ćwiczeniach i szkoleniach, natomiast pozostały dwa, ze względu na wysoki poziom eksploatacji, służyły wyłącznie do celów szkolnych. Dalsze losy samochodów "Ursus" wiodą przez 11 batalion pancerny, utworzony 18 sierpnia 1939 roku, w skład którego wchodził szwadron samochodów wz.29 pod dowództwem por. Mieczysława Jarocińskiego. Dnia 1 września 2 pluton samochodów pancernych na szosie Krzynowłoga-Chorzele wciągnął w zasadzkę niemiecki patrol rozpoznawcy na samochodach pancernych i trzy z nich unieruchomił za cenę uszkodzenia dwóch własnych pojazdów. 12 września dywizjon maszerujący z miejscowości Latowicz do Seroczyna spotkał na swojej drodze niemiecki oddział rozpoznawczy składający się z samochodów pancernych (Pancer-Spahtrupp Poetschke z pułku SS "Der Fuhrer"). Samochody "Ursur" wykorzystując moment zaskoczenia zdołały podpalić dwa niemieckie pojazdy przy stracie jednego własnego. Dalsze przebieg działań wojskowych okazał się niekorzystny: utracono kolejny pojazd wz.29 i oba pojazdy pancerne wz.34, ledwo co włączone do dywizjonu.

Dane techniczne

Źródła

• "Samochody pancerne Wojska Polskiego 1918-1939", Janusz Magnuski, WiS; Warszawa 1993