Jesienia 1914r. Komisja Artyleryjska GAU (GAU – Gla wnoje Artillerijskoje Uprawlenije – Glowny  Zarzad  Artylerii) armii rosyjskiej zatwierdziła projekt budowy częściowo tylko opancerzonych samochodów ciężarowych wyposażonych w armaty kalibru 37-76,2 mm (tzw. ,,przeciw-sztunnowe") i używanych zarówno w roli szybkiego, ruchomego odwodu artyleryjskiego jak też przeznaczonych do wsparcia zwykłych samochodów pancernych uzbrojonych tylko w karabiny maszynowe. W październiku i listopadzie 1914r. przeprowadzono juz próby z prototypowymi pojazdami  2,5-5 t uzbrojonymi w armaty 47 mm Hotchkiss. Jeden z nich 5 t Mannesman-Mulag z 47 mm morska armata Hotchkiss przekazano I kompanii samochodów pancernych. W następnych latach zbudowano, głównie w Fabryce Izorskiej, pojedyncze pojazdy wykorzystując do tego celu podwozia samochodów ciężarowych różnych marek i typów oraz różne uzbrojenie. W 1915 dla I kompanii dowodzonej przez plka A. Dobrzanskiego, zbudowano nie mniej niż 4 podobne pojazdy. Niebawem kompania przeformowana zostala w I dywizjon samochodów pancernych 1 armii działającej w składzie Frontu Północnego.

Wiosną 1916r. dywizjon posiadał – oprócz 8 samochodów pancernych Russo-Bait uzbrojonych tylko w karabiny maszynowe – także 4 półopancerzone wozy uzbrojone w 37 mm działka automatyczne Maxim-Nordenfeldt chłodzone wodą, umieszczone na obrotowych podstawach i osłonięte tarczą-wieżą. Dwa z nich zbudowano w 1915 na podwoziach amerykańskich, 3-tonowych samochodów ciężarowych Packard modelu 1909 z łańcuchową przekładnią a pozostałe dwa na 3-tonowych podwoziach niemieckich Manncsman-Mulag. Amerykański attache wojskowy wizytujący na froncie ten dywizjon i oglądający pokaz pozorowanych działań połączony z ostrym strzelaniem, stwierdziła wielką efektywność bojową tego typu pojazdów. W 1916 zaplanowano także budowę (w Zakładach Obuchowskich w St. Petersburgu, wg projektu lejtenanta Uljanowa) 30 samochodów pancernych wsparcia na podwoziu Packard – przedsięwzięcie to zakończyło się jednak w 1917 na jednym prototypie. W armaty 76.2 mm ale polowe, wz. 1902 przezbrojono również prototyp ciężkiego samochodu pancernego Loyd (konstrukcja pkta Bylińskiego) oraz Russo-Bałt (konstrukcja Niekrasowa i Bratoljubowa) i inne. Wg źródeł niemieckich (te wiadomości nie znajdują potwierdzenia zbadanych rosyjskich dokumentach archiwalnych) zbudowano też wóz Pierce Arrow z 76.2 mm armatą górską. Po rewolucji październikowej nieliczne pozostałe jeszcze maszyny (pojedyncze egzemplarze pochodzące ze zdobyczy używane były także przez Niemców – dwa samochody Packard przezbrojone w 20 mm armatę automatyczną Beckera, jeden Pierce Arrow z 76.2 mm armatą górską wz. 1904) znalazły się w wyposażeniu Armii Czerwonej przy czym – prawdopodobnie z braku importowanych działek i amunicji do nich – niektóre z nich zostały przebudowane i uzbrojone w 76.2 mm armaty górskie własnej konstrukcji i produkcji. W tej postaci samochody były używany także do wsparcie piechoty.

W wojsku polskim

Okoliczności towarzyszące zdobyciu przez Wojsko Polskie jednego z takich wozów – na podwoziu Packard, typ nieustalony – są nieznane. Otrzymał on numer rejestracyjn 114 (nr silnika 116202) i 16 sierpnia 1920r. przydzielono go do 1 kolumny lekkich samochodów pancernych por. E.Dzięcielewskiego, w składzie której podporządkowny dowództwu 5 armii gen. Sikorskiego brał udział w walkach na Mazowszu podczas bitwy warszawskiej. Ze względu na uzbrojenie okazał się skutecznym środkiem wsparcia dla samochodów pancernych – przede wszystkim Fordów – uzbrojonych tylko w broń maszynową. Podczas przemarszu kolumny do Chełma w początkach września Packard uległ uszkodzeniu (wytopione zostały panewski silnika) i tam pozostał nie biorąc udziału w dalszych działaniach. Po zakończeniu wojny w 1921 roku pojazd znajdował się w 3 dywizjonie samochodów pancernych w Warszawie. Dalszego jego losy nie zostały ustalone.

Dane techniczne

Źródła

• "Samochody pancerne Wojska Polskiego 1918-1939", Janusz Magnuski, WiS; Warszawa 1993