Erhardt to niemiecki, ciężki samochód pancerny z napędem na wszystkie koła skontruowany u schyłku I wojny światowej. Późna data jego utworzenia wynikała z opóźnień w ekwipowaniu armii niemieckiej w pojazdy pancerne. W roku 1915 arma niemiecka dokonała zamówienia prototypu pojazdu pancernego i spośród trzech firm biorących udział w przetargu największym sukcesem okazał się model zaprezentowany przez fabrykę Heinrich Erhardt Automobilwerke AG zlokalizowanej w Zella-Mehlis. Początkowe prototypy zostały włączone do doświadczalnego oddziału samochodów pancernych działającego na terenie między innymi Rumunii. Pierwsze zamówienie liczące 12 sztuk tych pojazdów jednakże różniące się od prototypu obrotową wieżą, poprawionym opancerzeniem, zredukowaną wagą i własną anteną, dokonano w roku 1917. Ostatnie zamówienie na 20 sztuk zostało zrealizowano już po zakończeniu I wojny w 1919 roku.

Prototyp samochodu pancernego Ehrhardt

Pierwsze egzemplarze Erhardt-a trafiły do polskiej armii w trakcie Powstania Wielkopolskiego kiedy to 7 lutego 1919 roku na szosie Chodzież-Oborniki, na północ od miejscowości Budzyń, kompania rogodzińska pod dowództwem Wiktora Skotarczaka powstrzymała atak niemieckich pojazdów pancernych. Zdobyty samochód został następnie odesłany do Poznania a 21 lutego z rozkazu dziennego numer 48, dowódca Armii Wielkopolskiej gen. Dowbów-Muśnicki nadał mu nazwę "Kazimierz Grudzielski" (w hołdzie dowódcy wojsk północnego odcinka).

Samochód pancerny Ehrhardt M 1917 zdobyty 7 lutego 1919 roku

Dalsze losy samochodu Erhardt wiodą przez Wielkopolskę, gdzie w dniach 19-20 marca 1919 roku, pod kierownictwem szoferów Józefa Nowaka i Płotka, brał udział w walce z Niemcami pod Zamościem. Kolejno był w użytku Frontu Wielkopolskiego, 2 Dywizji Strzelców (późniejsza 15 DP) i 2 dywizjonu samochodów pancernych w Poznaniu (od września 1920 roku).

Samochód pancerny Ehrhardt "Pułkownik Grudzielski" w 2 dywizjonie samochodów pancernych w Poznaniu

Nie zachowały się wzmianki na temat jego udziału w działaniach bojowych w roku 1920. Wiadomo natomiast, że podczas III Powstania Śląskiego w roku 1921, samochód pod kierownictwem pchor. A.Forrestiera, ochotnika z Alzacji o pseudonimie "Leśniak", ruszył na pomoc powstańcom. Wraz z końcem powstania został skierowany do Poznania. Ostatnie wzmianki na temat samochodu Erhardt wiodą przez 2 szwadron samochodów pancernych w Warszawie, gdzie został przydzielony w listopadzie 1925 roku, a kończą na roku 1928, gdzie najprawdopodobniej został wykreślony ze stanu i zezłomowany.

Samochód pancerny Ehrhardt w trakcie III Powstania Śląskiego

Dane techniczne

Napęd 4-cylindowy, 4-suwowy, rzędowy silnik
Średnica cylindrów 136 mm
Skok tłoka 160 mm
Stopień sprzężenia 1:4
Pojemność 8490 cm
Moc 80 KM
Obroty 1200 obr/min
Paliwo Benzyna
Pojemność zbiornika 190 l
Zużycie ok. 70 l/100 km
Układ napędowy Sprzęgło stożkowe, 6 biegów do przodu i 6 do tyłu
Moc maksymalna 61.3 km/h
Zasięg 250 km
Moc jednostkowa 10.3 KM/T
Grubość pancerza przód i tył do 9 mm, boki 5-7 mm, dno i góra 4 mm
Kąt ostrzału w pionie 360 stopni
Kąt ostrzału w stanowiskach bocznych 70 stopni

Źródła

  • "Samochody pancerne Wojska Polskiego 1918-1939", Janusz Magnuski, WiS; Warszawa 1993