Samolot PWS-16 został skonstruowany przez inżyniera A. Bobka (Zdaniewskiego) jako wersja rozwojowa samolotu PWS-14. Prototyp samolotu PWS-16 został oblatany w grudniu 1933 roku.

Zimą 1933/34 roku prototyp przechodził próby w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa. Produkcja seryjna samolotu PWS-16 trwała do końca 1934 roku. Ogółem wyprodukowano dwadzieścia egzemplarzy PWS-16, które otrzymały numery ewidencyjne od 59-1 do 59-20. Samoloty PWS-16 weszły do eksploatacji w lotnictwie wojskowym w 1935 roku, gdyż przez prawie rok czasu maszyn nie można było przekazać wojsku, dlatego, że brakowało silników. Powodem takiej sytuacji było, to, że wytwórnia „Avia” dopiero uruchamiała produkcje silników „Whirlwind J5b”.

W stosunku do PWS-14 samolot szkolny PWS-16 miał lepiej opracowaną sylwetkę aerodynamiczną oraz możliwością wykonywania lotów odwróconych. Samoloty szkolne PWS-16 weszły do użytku w szkolnictwie wojskowym, głównie w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. W 1934 roku w Podlaskiej Wytwórni Samolotów na własny koszt wytwórni wykonano modyfikację samolotu PWS-16 na maszynę o numerze ewidencyjnym 59-21.

Prace modyfikacyjne prowadzone były pod kierownictwem inż. A. Bobka (Zdaniewskiego). Zmodyfikowany samolot oznaczono jako PWS-16 bis. Przeróbki dotyczyły oprofilowania wystających elementów i przejść skrzydło – kadłub, zastosowano również szerszą osłonę silnika, gaźnika. Ponadto w odróżnieniu od innych samolotów szkolnych PWS zbiornik paliwa został przeniesiony z baldachimu i umieszczono go w kadłubie. Dzięki zastosowaniu udoskonaleń aerodynamicznych, prędkość maksymalna wzrosła o około 15 km/h w stosunku do samolotu PWS-16. Warto zauważyć, że samolot PWS-16 bis został dostosowany do nauki strzelania i bombardowania. Prototyp samolotu PWS-16 bis został oblatany w 1934 roku.

Na przełomie 1934/1935 roku na samolocie PWS-16 bis przeprowadzono próby w Instytucie Badań Technicznym Lotnictwa, gdzie otrzymał bardzo dobre oceny. Maszyna została skierowana do produkcji seryjnej. W latach 1935-1936 wyprodukowano dwadzieścia egzemplarzy samolotu PWS-16 bis, które otrzymały numery ewidencyjne od 59-21 do 59-40. Samoloty PWS-16 bis zostały przystosowane do holowania szybowców. W lecie 1937 roku dwie maszyny (niektóre źródła podają trzy samoloty PWS-16 bis), które otrzymały cywilne numery rejestracyjne m.in. SP-BGC, użyte zostały jako holowniki polskiej ekipy szybowcowej podczas Miezynarodowych Zawodów Szybowcowych w Rhon.

Samoloty PWS-16 bis używano również na Wojskowym Obozie Szybowcowym w Ustianowej. Jedna maszyna PWS-16 bis o znakach rejestracyjnych SP-BCX była eksploatowana przez PWS jako maszyna dyspozycyjna.

W 1937 roku pięć maszyn PWS-16 bis zostało sprzedanych do Bułgarii, także dwadzieścia samolotów PWS-16 i PWS-16 bis zostało sprzedanych frankistowskiej Hiszpanii za pośrednictwem Portugalii. Kilka egzemplarzy samolotów PWS-16 bis użytkowano podczas wojny obronnej we wrześniu 1939 roku.

Malowanie

Maszyna całkowicie pomalowana na kolor zielono-oliwkowy. Szachownice malowano na sterze kierunku, a także na dolnej powierzchni płata dolnego i na płacie górnym. Numery taktyczne malowano w środkowej części kadłuba, a także na dolnej części płata dolnego.

Samoloty należące do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie miały nasadę statecznika pionowego pomalowaną na kolor błękitny, w tym samym miejscu umieszczano godło SPL. Oznaczenia producenta malowano na kolor biały na górnej powierzchni steru kierunku. Maszyna o znakach cywilnych SP-BGC została całkowicie pomalowana na kolor srebrny, znaki rejestracyjne barwy czarnej.

Konstrukcja

Mieszana, kryta płótnem. Napęd 9-cylindrowy silnik gwiazdowy Wright: Whirlwind J5b” o mocy 220 KM. Uzbrojenie (PWS-16 bis) 1 km 7,9 mm pilota.

Źródła

• www.airwar.ru/enc/other1/pws16.html
• Tadeusz Królikiewicz „Wojskowe samoloty szkolne 1918-1939” Barwa w lotnictwie polskim WKiŁ 1988
• Bartłomiej Belcarz „Samolot szkolno – akrobacyjny PWS-26” TBiU nr 134 wyd. MON 1990Tadeusz Chwałczyk, Andrzej Glass „Samoloty PWS” WKiŁ 1990

Prawa autorskie

Autor artykułu:  Michał Szczepański