Samolot szkolno-treningowy PWS-12 został zaprojektowany przez inżynierów A. Grzędzielskiego i A. Bobka (Zdaniewskiego) w 1928 roku. W lutym 1929 roku Departament Aeronautyki MSWojsk. zamówił w Podlaskiej Wytwórni Samolotów dwa jego prototypy (ogółem trzy egzemplarze, dwa do badań płatowca w locie, natomiast jeden do prób naziemnych).

Pierwszy prototyp PWS-12 został oblatany w listopadzie 1929 roku przez pilota Franciszka Rutkowskiego. Po próbach przeprowadzonych w PWS samolot został zmodyfikowany, zmieniono osłonę silnika, słupki między płatami, a także zaokrąglono końcówki skrzydeł. Drugi prototyp oznaczony jako PWS-12 bis został oblatany 18 listopada 1930 (niektóre źródła podają 28 listopada).

Warto zauważyć, że samolot PWS-12 bis był lżejszy od maszyny PWS-12 o dwadzieścia kilogramów. Ponadto maszyna w stosunku do pierwszego prototypu posiadała zmodyfikowany kształt steru kierunku, a także posiadała metalowe śmigło. Natomiast między zastrzałami podwozia umiejscowiony został zbiornik paliwa umożliwiający wykonywanie lotów obróconych. Zimą 1930/31 roku PWS-12 bis przeszedł próby kwalifikacyjne w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa. W 1931 roku (niektóre źródła podają 1932 rok) wojsko zamówiło dwadzieścia samolotów PWS-12.  Zanim zrealizowano zamówienie inż. A. Bobek (Zdaniewski) zaproponował zmodyfikowaną konstrukcję samolotu, posiadającą kadłub spawany z rur stalowych. Seryjne zmodyfikowane maszyny otrzymały oznaczenie PWS-14.

Samolot PWS-12 bis otrzymał cywilne znaki rejestracyjne SP-AFE i w marcu 1931 roku pilot mjr J. Długoszowski na tej maszynie wziął udział w rajdzie na trasie Warszawa-Tallin-Warszawa. Po czym maszyna powróciła do wojska. W 1932 roku samolot PWS-12 bis otrzymał nowe cywilne znaki rejestracyjne SP-AKE. Maszyna ta znana była z pokazów akrobacyjnych pilota por. J. Orłowskiego. W kwietniu 1933 roku por. pil. J. Orłowski na PWS-12 bis wziął udział w Rajdzie Bałkańskim, którego trasa przebiegała przez Bukareszt, Sofię, Zagrzeb, Wiedeń, Bratysławę, Pragę i Brno, gdzie pilot Orłowski przedstawiał pokazy akrobacji. Samoloty PWS-12 posiadały wojskowe numery ewidencyjne 57-1 (PWS-12) i 57-2 (PWS-12bis). Maszyna o numerze ewidencyjnym 57-1 służyła w Eskadrze Doświadczalnej IBTL, gdzie prowadzono na niej próby pomiaru ciśnienia powstającego za śmigłem. Natomiast samolot o numerze 57-2 został przydzielony do Eskadry Treningowej przy 1 Pułku Lotniczym, gdzie znajdował się do mają 1934 roku.
Samolot PWS-12 był protoplastą rodziny maszyn PWS-14, PWS-16 i PWS-26.

Malowanie

Samolot PWS-12 posiadał malowanie zielono-oliwkowe. Maszyna PWS-12 bis pomalowana była na kolor biało-czerwony i w takich barwach wzięła udział w Rajdzie Bałkańskim.

Konstrukcja

Drewniana, kryta płótnem. Napęd stanowił 9-cylindrowy silnik gwiazdowy Wright „Whirlwind J5” o mocy 220 KM.

Źródła

• Bartłomiej Belcarz „Samolot szkolno – akrobacyjny PWS-26” TBiU nr 134 wyd. MON 1990Tadeusz Chwałczyk, Andrzej Glass „Samoloty PWS” WKiŁ 1990.
• Tadeusz Królikiewicz „Wojskowe samoloty szkolne 1918-1939” Barwa w lotnictwie polskim WKiŁ 1988.

Prawa autorskie

Autor artykułu :  Michał Szczepański.

Artykuł zamieszczony na łamach serwisu za zgodą autora. Brak zgody na kopiowanie, powielanie, rozpowszechnianie.