Mina morska kotwiczna Гальваноударная мина обр.1908 года została opracowana w carskiej Rosji. Była to wersja produkcyjna wcześniejszego modelu z 1906 roku opracowanego na bazie doświadczeń zebranych podczas wojny z Japonią. Główną różnicą była modyfikacja wózka kotwicznego. Miny te zostały nabyte dla PMW w 1925 roku w Estonii, a także wykorzystano korpusy min wytrałowanych podczas oczyszczania Morza Bałtyckiego (w Estonii zakupiono także wózki kotwiczne i minliny).

wz08_2

Miny te stanowiły uzbrojenie wszystkich okrętów nawodnych PMW dostosowanych do stawiania min. W połowie lat 30-tych opracowano w Polsce modyfikację miny wz. 08, a następnie uruchomiono produkcję min (oznaczanych jako wz. 08 zmod.) w zakładach Wytwórnia Parowozów Zakładów Ostrowieckich w Warszawie (należących od 1935 roku do Towarzystwa Akcyjnego Wielkich Pieców i Zakładów Ostrowieckich).

wz08_1Według spisu „Okrętów i statków morskich i oddziałów na wybrzeżu” wysłanym przez KMW do GISZ na 1 września 1935 posiadaliśmy 1398 min wz. 08. We wrześniu 1939 r. około 200 min znajdowało się w składzie broni podwodnej w Modlinie gdzie przechodziły remont i elaborację materiałem wybuchowym. Na wybrzeżu było do dyspozycji prawdopodobnie 1060 min tego typu.

Opis konstrukcji

Mina wz. 08 była miną kotwiczną z kontaktowym zapalnikiem galwaniczno-uderzeniowym. Mina składała się z:

  • kadłuba miny z ładunkiem materiału wybuchowego;
  • kotwicy z mechanizmami i minliną;
  • przyrządu centralnego;
  • 5 ołowiowych czopów wybuchowych;
  • przyrządu zapalającego.

Czopy wybuchowe (od nazwiska wynalazcy nazwane rogami Hertza) były połączone przewodami elektrycznymi, poprzez przyrząd centralny zabezpieczający przed wybuchem, z przyrządem zapalającym znajdującym się w komorze z materiałem wybuchowym. Wewnątrz czopów znajdowało się szklane naczynie z elektrolitem. Zgięcie lub złamanie ołowiowego czopu powodowało zgniecenie szklanego naczynia i rozlanie elektrolitu na elektrody ogniwa (wzbudzenie prądu zajmowało ok. 0,3 sekundy). Powstały w ogniwie prąd (przy odbezpieczonym przyrządzie centralnym) powodował wybuch miny. Czopy wybuchowe zabezpieczone były przed przypadkowym uszkodzeniem żelaznymi ochraniaczami, które odkręcano tuż przed postawieniem miny.

wz08_3Kotwica miny miała kształt wytłoczonej czaszy i służyła zarówno jako gniazdo dla miny, jak i do ustawiania miny na zadanej głębokości. W przedniej części kotwicy znajdował się bęben z minliną, a ponad nim ciężarek regulujący zanurzenie miny. Ciężarek ten był zabezpieczony przed wypadnięciem prętową przetyczką. Na ciężarku nawinięta była linka, której długość wyznaczała głębokość zanurzenia miny (wartość minimalna to 1,2 metra, a maksymalna 15 metrów).

Masa całkowita ok. 500 kg
Masa materiału wybuchowego ok. 110 kg
Masa kadłuba miny ok. 166 kg
Masa kotwicy z minliną 334 kg
Minlina 200 m, średnica 10 mm
Wymiary zewnętrzne 1280 x 915 x 1120
Wewnętrzny czas uzbrojenia miny 842 mm
Czas uzbrojenia miny od 8 do 30 minut
Standardowa prędkość stawiania 6 węzłów
Standardowa głębokość zanurzenia 3 m
Minimalny odstęp minowy 35 m

 

Epilog

Po kapitulacji obrońców wybrzeża Niemcy przejęli miny znajdujące się w Jastarnii oraz na pokładzie kryp minowych, a także wytrałowali postawione zapory minowe oraz wydobyli miny wyrzucone 1 września ze stawiacza min ORP „Gryf”. Zdobycz ta została przez nich wykorzystana do stawiania własnych pól minowych na Morzu Północnym.

wz08_4

Po zakończeniu wojny Marynarka Wojenna zakupiła od ZSRR miny wz. 1908/39, które były radziecką modyfikacją min wz. 08 opracowaną w 1939 roku. W latach 50-tych wykonano w Polsce serię próbną min wz. 08/39, jednak nie udało się uruchomić produkcji seryjnej. Konstrukcja tych min różniła się od min wz. 08 między innymi budową i umocowaniem ciężarka zanurzenia oraz zwalniaczem cukrowym, który po wrzuceniu miny do wody powodował odrzucenie ochraniaczy czopów wybuchowych. Na wielu polskich stronach internetowych mylnie przypisuje się oznaczenie wz. 08/39 do min przedwojennych.

wz08-39_1

Źródła

  • Waldemar Benedyczak „Morska broń minowa PMW w 1939 roku”, Nowa Technika Wojskowa, 1994 r. nr 7
  • Regulamin służby broni podwodnej T. 1 cz. 6, Warszawa 1925 r
  • W. Pater „Rozwój uzbrojenia okrętowego Marynarki Wojennej w latach 1945-1963”, Gdynia 1992 r.
  • Instrukcja „Описание мины обр. 1908/39 г.”, 1943 r.

Prawa autorskie

Autor artykułu:  Dariusz Rusiecki – opracowanie graficzne i formatowanie Marcin Skrzypacz