Mina morska HS 4 AR została opracowana w 1930 roku we francuskich zakładach Anciens Établissements Sautter-Harlé. Był to model przeznaczony dla podwodnych stawiaczy min. Po zakupieniu we Francji 3 podwodnych stawiaczy min ORP "Ryś", ORP "Żbik" i ORP "Wilk" miny tego typu znalazły się na stanie PMW. W odróżnieniu od jednostek francuskich z okrętów tych  stawiano miny z wnętrza kadłuba z 2 komór minowych mieszczących po 5 egzemplarzy, zamiast ich transportowania w zewnętrznych piętrowych studniach zrzutowych. Dla celów szkoleniowych przystosowano w Polsce wózki min do ich stawiania także z jednostek nawodnych (np. ze stawiacza min ORP "Gryf").

sm5_1

Zakupiono 128 min w ramach udzielonej 19 stycznia 1931 roku IV raty francuskiej pożyczki wojskowej z 1921 roku. Potem doszły kolejne zakupy we Francji, a także uruchomiono ich licencyjną produkcję w Wytwórni Parowozów Zakładów Ostrowieckich w Warszawie (pierwsze zamówienie z lata 1939 roku obejmowało 65 egzemplarzy).

Francuski producent opatentował w Polsce wiele z zastosowanych rozwiązań:

  • patent Nr 15960 "Zapalnik dla min podwodnych" udzielony 15 marca 1932r.
  • patent Nr 17595 "Bezpiecznik dla zapalników min podwodnych" udzielony 25 listopada 1932r.
  • patent Nr 17597 "Bezpiecznik dla min podwodnych" udzielony 25 listopada 1932r.
  • patent Nr 21875 "Urządzenie do ochrony rozpuszczalnych korków, stosowanych w minach podwodnych" udzielony 19 sierpnia1935r.

Zastosowanie

W 1939 roku PMW posiadała 200 min w magazynach na Helu, kolejne 60 min znajdowało się na pokładach podwodnych stawiaczy min (po 20 na jednostkę), a kolejne 55 min ćwiczebnych znajdujących się w Wytwórni Amunicyjnej Nr 2 w Rembertowie przerabiano na miny bojowe – czyli łącznie było do dyspozycji 315 min.sm5_3

Opis konstrukcji

Mina kontaktowa, kotwiczna z hydrostatycznym przyrządem głębokości, dzięki czemu mogła być stawiana zarówno przez jednostki nawodne jak i podwodne. Maksymalna głębokość zanurzenia wynosiła 30 m. Kadłub miny w kształcie kuli wykonany z blachy stalowej zawierał materiał wybuchowy i detonator. Na obwodzie jego górnej części znajdowały się 4 rogi kontaktowe które były rozkładane siłą sprężyny już po postawieniu miny poprzez centralny mechanizm zwalniający znajdujący się na szczycie miny (zwolnienie następowało poprzez naciąg linki spowodowany oddzieleniem wózka kotwicznego). Uderzenie rogów przez kadłub przepływającej jednostki powodowało dostanie się wody do ich gniazd mocujących zaopatrzonych w czujniki hydrostatyczne co inicjowało eksplozję miny (oddzielenie wózka kotwicznego od kadłuba wyciągało odrębną linką także przetyczkę zabezpieczającą detonatora). Wózek kotwiczny zawierał bęben z nawinięta minliną o długości 200 m i średnicy 9 mm (była ona wytrzymała na szarpnięcia o sile do 4415 N).

Masa kompletnej miny: 1108 kg
Masa wózka wraz z kotwicą: 660 kg
Kadłub z ładunkiem wybuchowym i amortyzatorem: 430 kg
Materiał wybuchowy: 220 kg TNT
Detonator: 0,75 kg melinitu
Wysokość miny wraz z kotwicą: 1510 mm
Średnica miny: 1040 mm

 

Źródła

  • Waldemar Benedyczak „Morska broń minowa PMW w 1939 roku”, Nowa Technika Wojskowa, 1994 r. nr 7
  • Regulamin służby broni podwodnej T. 1 cz. 6, Warszawa 1925r
  • W. Pater „Rozwój uzbrojenia okrętowego Marynarki Wojennej w latach 1945-1963”, Gdynia 1992r.

Prawa autorskie

Autor artykułu: Dariusz Rusiecki – opracowanie graficzne i formatowanie Marcin Skrzypacz