Projekt konstrukcyjny łodzi latającej CAMS-30E powstał w wytwórni Chantiers Aero-Martimes de la Seine (CAMS) w 1922 roku pod kierownictwem inżyniera Conflentiego. Premiera nowej łodzi latającej odbyła się w listopadzie 1922 roku, kiedy to została wystawiona na Salonie Lotniczym w Paryżu, gdzie wzbudziła duże zainteresowanie.

Produkcję seryjną łodzi latającej CAMS-30E podjęto w 1924 roku budując 32 maszyny z czego jeden prototyp, 30 maszyn w wersji E (Ecole – szkolny) i jedną maszynę w wersji T (turystycznej). Dwadzieścia maszyn zostało przekazanych na stan francuskiego lotnictwa morskiego, natomiast 10 maszyn sprzedano zagranicę 6 maszyn zakupiła Serbia (nr 23-28), a cztery łodzie zakupiła Polska. Maszyna w wersji T została sprzedana prywatnemu klientowi we Francji.

W Polsce

W końcu 1924 roku Kierownictwo Marynarki Wojennej określiło wstępny program rozwoju marynarki wojennej na lata 1925-1928. Program dotyczył między innymi rozwoju lotnictwa morskiego. Program rozbudowy Marynarki Wojennej został ostatecznie zatwierdzony przez Rząd RP już na początku 1925 roku. W odpowiedzi na zapotrzebowanie na samoloty dla lotnictwa morskiego wiele zagranicznych wytwórni złożyło propozycje, m.in. zakłady włoskie, francuskie i angielskie. Ostatecznie wybrano ofertę francuska nawiązując tym samym do zamówień sprzętu lotniczego przeprowadzonych przez gen. Levegu'a.

Największe dostawy wodnosamolotów zakupionych we Francji nastąpiły w 1926 roku, kiedy to do Pucka trafiły maszyny CAMS (4 sztuki) , FBA (16) i Latham (8). Na wyposażenie Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku zakupiono 4 egzemplarze łodzi latającej CAMS-30E, które zostały dostarczone do Polski drogą morską na pokładzie transportowca marynarki wojennej ORP „Wilja” do Gdańska, skąd do Pucka maszyny zostały przetransportowane koleją. Maszyny ponownie zmontowano w bazie w Pucku, gdzie oblatane zostały przez ppor. pil. Adolfa Stempkowskiego.

Łodzie latające CAMS-30E otrzymały numery taktyczne, które należały przedtem do włoskich łodzi Macchi M-9, a były to numery od 21 do 24 chociaż można się spotkać z inną numeracją np.: zamiast nr 23 oznaczenie 2-3. CAMS-30E z racji braku uzbrojenia (były to maszyny szkolne), zostały przekazane do Sekcji Ćwiczeń MDLot i używano je tylko do szkolenia i również do zadań rozpoznawczych.

Według zestawienia stworzonego przez prof. dr hab. Andrzeja Olejkę można określić ilość łodzi CAMS-30E znajdujących się na wyposażeniu MDLot w poszczególnych latach: 1926 – 4 egzemplarze, 1927 – 4, 1928-1929 – 4, 1930 – 2 (3?), 1931 – 1 (2?).

Łodzie latające CAMS-30E zostały wycofane z wyposażenia MDLot w 1930 roku, kiedy to w rozkazie z 10 kwietnia tego roku, przeznaczono do kasacji egzemplarze o numerach 2-1, 2-2 natomiast ostatnia wzmianka o maszynie 2-3 pochodzi z dnia 30 listopada 1929 roku.

Dnia 11 mają 1930 roku na Zatoce Puckiej wypadkowi uległa łódź o numerze 2-4 (niektóre źródła podają, że była to maszyna o numerze 2-3). Kadłub tej maszyny został pozbawiony płatów, zamontowano na nim koła i używano go jako karawanu, którym przewieziono w dniu 24 lipca 1930 roku trumnę ze zwłokami ppor. mar. Zygmunta Podgórskiego, który zginął w dniu 21 lipca 1930 roku od uderzenia łopaty śmigła wodnosamolotu Latham 43HB3.

Ostatnia łódź latająca CAMS-30E nr? (źródła nie podają numeru maszyny) przeznaczona do kasacji została wykorzystana w roli eksponatu podczas VIII Tygodnia Propagandy LOPP w Pucku w dniach 7-12 lipca 1931 roku. Warto wspomnieć że w 1932 roku z dwóch kadłubów skasowanych CAMSów skonstruowano ślizgowiec w układzie katamaranu z dodanym 180 konnym silnikiem. Ślizgowiec został zbudowany przez kursantów obsługi wodnosamolotów wg projektu i kierownictwa ppor. pil Gustawa Sidorowicza. Ślizgowiec miał być przeznaczony do nauki szybkiego pływania w warunkach zbliżonych do startów i lądowań na wodnosamolotach.

  
Łódź latająca CAMS-30E nie była zbyt bardzo lubiana przez pilotów w ich opinii była narowista i niebezpieczna i mogła służyć jedynie do podtrzymywania nawyków już doświadczonych pilotów, a nie do szkolenia podstawowego pilotów. Ponadto CAMS-30E posiadał wadę konstrukcyjną w postaci zbyt płaskiego i długiego kadłuba, który pękał przy starcie lub wodowaniu nawet przy małej fali. Jeśli patrząc na wady konstrukcyjne CAMS-30E uwzględniając przy tym nieodnotowania żadnego wypadku śmiertelnego, należy uznać tę maszynę za udaną.

Malowanie

Łodzie latające CAMS-30E malowano według następującego schematu: powierzchnie górne i boczne otrzymały barwę oliwkowo zieloną, natomiast spód kadłuba poniżej linii wodnej pomalowano na granatowo (niektóre źródła wskazują że malowano także łodzie w odcieniu szarym morskim). 

Numery taktyczne, oznaczenia masowe i producenta (kotwiczka na dziobie) posiadały barwę białą. Wytwórnia CAMS nanosząc szachownice zmieniła jej rozkład pól. Ponadto maszyna posiadała łącznie dziesięć szachownic (!). Na stateczniku pionowym, sterze wysokości i skrzydłach  górnych i dolnych.

Konstrukcja

Jednosilnikowy dwupłat. Wodnosamolot przeznaczony do szkolenia i treningu, a także do zadań rozpoznawczych. Konstrukcja drewniana ze sklejki.

Kadłub łodziowy, kratownicowy, płaskodenny z redanem pokryty sklejką, przód dna lekko wyprofilowany. Załogę stanowiły dwie osoby pilot i obserwator lub uczeń instruktor.

Załoga zajmowała miejsca obok siebie, kabina otwarta z podwójnymi sterownicami, wiatrochron składał się z dwóch okiennych połówek. Płaty dwudźwigarowe, drewniane, górny z baldachimem. Komora płatów powiązana stojakami-rozpórkami z rur duralowych i usztywniona stalowymi cięgnami. Pod dolnym płatem dwa pływaki stabilizujące.

Zbiornik paliwa w kadłubie o pojemności 140 litrów. Silnik zabudowany na koźle z rur stalowych. Napęd silnik rzędowy w układzie V, Hispano – Suiza L-4 o mocy 150 KM. Chłodzony cieczą. Śmigło pchające.

Źródła

• www.airwar.ru/enc/flyboat/cams30.html
• A. Morgała „Samoloty w polskim lotnictwie morskim”
• A. Olejko „Zapomniane Hydroplany. Nad Bałtykiem i Polesiem 1924-1937”
• A. Olejko "Francuskie wodnosamoloty w Polskim Lotnictwie Morskim" w Aeroplan 4/95

Prawa autorskie

Autor artykułu:  Michał Szczepański