Materiały wybuchowe przeznaczone są do niszczenia obiektów stałych to jest do burzenia budynków, mostów, stacji kolejowych oraz fabryk itp. Do tego celu służą bomby burzące, o ciężarze od 50 kg do 2000 kg. Do niszczenia celów naziemnych odpowiedniejsze są bomby burzące mniejsze – do 300 kg, natomiast do walk morskich i przeciwko obiektom silnie ufortyfikowanym bomby ponad 300 kg. Do bombardowania osiedli odpowiedniejsze są bomby burzące mniejsze, gdyż niszczą one osiedle więcej, niż bomby duże o tym samym ogólnym tonażu. Dla przykładu większe zniszczenia osiągnie się na osiedlu przy użyciu wielu 50 kg bomb niż jedną 1000 kg. Bomby burzące, w trakcie bombardowania osiedla, zagrażają wszystkim mieszkańcom; działanie moralne tych bomb jest zatem znaczne. Same zniszczenia powstają tylko w punktach trafienia bomby i małym otoczeniu. Jeśli na miasto o powierzchni kilkunastu lub kilkudziesięciu kilometrów upadnie 100 bomb burzących to wówczas działanie burzące będzie miało miejsce tylko w 100 punktach, stanowiąc znikomą powierzchnię w stosunku do całego osiedla.

Materiał wybuchowy w bombach burzących stanowi 50-70% całkowitej masy bomby. Bomby posiadają mocną skorupę i zapalnik uderzeniowy ze zwłoką, która jest tym większa im większy jest kaliber bomby. Bomby wybuchały w momencie zagłębienia się w ziemię bądź przebicia dachu i górnych pięter. Bomby o zapalniku uderzeniowym natychmiastowym wybuchają przy zetknięciu się z przeszkodą, czyli na powierzchni ziemi lub na górnych piętrach. Bomby burzące posiadające zapalnik ze zwłoką dawały silny wybuch jednocześnie odczuwało się pod stopami wstrząs ziemi. Wytworzony podczas wybuchu w dużej ilości tlenek węgla zapala się, dając tym samym płomień o wysokiej temperaturze, który przy wystąpieniu sprzyjających warunków może spowodować pożar. W miejscu wybuchu bomby powstawał lej o wielkości zależnym od kalibru bomby, rodzaju gruntu i wysokości zrzutu.

Fala uderzeniowa, czyli podmuch rozpowszechnia się z dużą szybkością powodując jednocześnie zniszczenia otoczenia – największe w pobliżu wybuchu i malejąc wraz z odległością. Podmuch obala słabe budynki, wyrywa drzwi, okna itd. Siła podmuchowa zależy od otoczenia i warunków atmosferycznych. Promień działania podmuchu z wiatrem jest znacznie większy niż przeciw wiatru.

Bomba burząca 100 kg PuW

Bomba burząca 100 kg PuW, podobnie jak inne bomby m.in. bomba burząca 300 kg PuW, została opracowana w ośrodku w Berlinie Friedenau przez firmę Prufanstalt und Werft der Fligetruppen(Zakład Doświadczalny i Stocznia Wojsk Lotniczych) w 1915 roku, zaś do uzbrojenia została włączona rok później. Na zajętym poznańskim lotnisku Ławica w czasie powstania wielkopolskiego przejęto około 160 sztuk tych bomb, które następnie wykorzystywane były przez Wojsko Polskie w okresie międzywojennym. Bomba używana była do niszczenia średnich umocnień i schronów bojowych oraz mniejszych obiektów nieprzyjaciela. Pod względem konstrukcji przypominała bombę burzącą 50 kg PuW, różniąc się jedynie dodatkowym zapalnikiem dennym, zwiększającym niezawodność jej działania.

Bomba burząca 100 kg PuW miała kroplowy korpus zakończony statecznikiem. W skład korpusu wchodziło kilka części połączonych nitami. Do korpusu przymocowany był pierścień z uszkiem umożliwiający podwieszenie bomby. Bomba elaborowana była mieszaniną dinitrotoluenu z dinitronaftalenem i trinitronaftalenem. Bomba była uzbrajana zapalnikiem głowicowym i dennym. Zapalniki były zabezpieczony wyjmowaną przed lotem zawleczką. Uzbrojenie zapalników po zrzucie następowało dzięki występowaniu siły odśrodkowej wirującej wokół osi podłużnej bomby(ruch wirowy osiągnięto dzięki odpowiedniemu kształtowi brzechw). Możliwe było zastąpienie zapalnika głowicowego, działającego natychmiastowo, zapalnikiem minowym działającym z 60 sekundowym opóźnieniem. Minimalna wysokość zrzutu dla zapalnika głowicowego wynosiła 300-400 metrów a dla minowego już tylko 150 metrów. Pułapem krytycznym, na którym stabilność lotu bomby spadała, była wysokość 4500 m. Cała bomba składała się ze skrzydełka stecznika, nitów, zapalnika dennego, brzechwy(statecznika), pierścienia brzechwy(statecznika), pierścienia utrzymującego, płytki górnej, pierścienia łączącego, osłony detonatora, płytki uszczelniającej tekturowej, płytki do mocowania zapalnika, wzmacniacza detonatora zapalnika przedniego, materiału wybuchowego, części tylnej skorupy, części przedniej skorupy, osłony detonatora zapalnika przedniego, zapalnika głowicowego. Bombę burzącą 100 kg PuW malowano na kolor szary.

Zabezpieczenia przed bombami burzącymi

Bomby burzące działają siłą podmuchu, siłą bezpośredniego wybuchu w razie trafienia w budynek, ogniem przez łatwość wzniecania pożarów, siłą odłamków. Niebezpieczeństwo odłamków stanowi największe zagrożenie dla ludzi, przebywających na powietrzu. W budynku trwałym tylko szyby są wrażliwe na odłamki: budynki murowane o ścianach ponad 1.5 cegły, a drewniane ponad 30 cm drzewa są niewrażliwe na odłamki nawet przy odległości wybuchu do 3 m. Poza odłamkami bomby, zbliżone znaczenie mają pociski wtórne z bruku, odłamków muru itp. Działanie odłamków nie powinno być jednakże zupełnie lekceważone – schodzi wyłącznie na drugi plan w porównaniu do podmuchu. Siła podmuchu zależna jest od kalibru bomby i odległości od miejsca wybuchu. Gęste zabudowania przeważnie przyczyniają się do zwiększenia siły podmuchu, lecz w niektórych sytuacjach mogła być ona zmniejszona dla przykładu dzięki drzwiom wejściowym od strony podwórza.

Zabezpieczenia ścian przed podmuchem

Standardowy mur ceglany przynajmniej 1.5 cegły jest zdolny przetrzymać siłę podmuchu do 200 gr/cm², co odzwierciedla wybuch 50 kg. bomby z odległości 15 m, 100 kg. z odległości 20 m i 1000 kg. w odległości 100 m. Przed podmuchami bliżej padających bomb można podjąć środki zabezpieczające w postaci podparcia ścian lub obłożenia ścianę od strony zewnętrznej workami z piaskiem bądź obsypać je ziemią.

Na wytrzymałość ścian składa się:

• wykorzystany materiał, zwłaszcza zaprawa jako najsłabsze miejsce muru. W przypadku użycia zaprawy cementowej zwiększona zostaje wytrzymałość ścian
• odległość między poprzecznymi ścianami. Większe związane wewnętrznymi ścianami zwiększa wytrzymałość budynku. Konstrukcje żelazobetonowe i betonowe to najtrwalsze konstrukcje przed podmuchem
• rozmieszczenie otworów ze względu na największe zniszczenia w ich pobliżu.

Górne piętra, począwszy od trzeciego wzwyż, w domach szkieletowych są stabilniejsze niż dolne w przypadku podmuchu. Ściany w budownictwie obliczano jako oparcie dla stropów i podłóg, przekazując jednocześnie ciężar na ich grunt. W przypadku ścian bocznych parcie obliczane są jedynie na witr i stąd też znaczny odsetek ścian nie jest w stanie przetrzymać podmuchu nawet średnich bomb lotniczych. Najlepsze są ściany żelbetowe oraz drewniane, najgorzej w zestawieniu wypada mur ceglany. Standardowy mur charakteryzuje się strukturą warstwową i w wyniku tego na płaszczyznach, oddzielających warstwy, jedynie warstwa zaprawy wapiennej opiera się parciu siły podmuchu. Mury żelbetowe, jak również drewniane, wykazały się większą wytrzymałością na parcie boczne. Tę tezę potwierdził wybuch zbiornika w Neunkirchen w 1933r. oraz trzęsienie ziemi w Tokio w 1923r.

Okna nie są szczególnie chronione stąd też zostają wyrwane w wyniku podmuchu, lecz mur, w okolicach otworu okiennego zostaje także na dużej powierzchni uszkodzony i w wyniku tego mocne osadzenie futryn okiennych usunie duże niebezpieczeństwo, jakie istnieje dla ścian w bliskości okna.

W przypadku bomb burzących o znacznym stopniu niebezpieczeństwa i ścian nie zapewniających gwarancji wytrzymałości (domy drewniane wykonane z materiałów zastępczych, muru pruskiego, ceglane bądź wykonane z nienależytą starannością) należy poszukiwać alterntyw, którymi są schrony w piwnicach. Wybór miejsca na schron w budynkach powinien być ukierunkowany na pomieszczenia ograniczone ścianami wewnętrznymi (np. korytarz pośrodku budynku, rysunek powyżej).

Zabezpieczenia fundamentów przed podmuchem

Bomby burzące, w przypadku braku gruntu skalistego, trafiające w pobliżu ścian zagłębiają się odpowiednie do 4 m dla 50 kg., do 4.5 m dla 100 kg i do 9 m dla 1000 kg a potem wybuchają.

Jeśli w piwnicach istnieją schrony wówczas niezbędnym jest wymuszenie wcześniejszego wybuchu bomby przez założenie w poziomie terenu płyty betonowej o grubości 40 cm bądź z kamienia na zaprawie cementowej o grubości 50 cm.

Zabezpieczenia dachów przed podmuchem

Lekkie dachy wykonane z gontów, blachy, eternitu, blachówki itdp. są narażone na zrzucenie. Jedynie dachy ciężkie, podane jako zabezpieczenie przeciw bombom zapalającym, mogą wytrzymać podmuch. W sytuacji uszkodzenia dachu korzystnym jest zabepieczenie komina. Aby ten cel zrealizować należy obłożyć go na poddaszu workami z piaskiem.

Zabezpieczenia okien przed podmuchem

Zbędne okna powinny być przynajmniej częściowo zamurowane. Pozostałe należy wyposażyć w stalowe okiennice 5 mm, zależnie od wielkości okna, drewniane 2.5 cm, bądź obłożyć ziemią, workami z piaskiem (rysunek poniżej), jeśli tylko futryny są mocne to można wówczas stosować dla okien mniej narażonych szyby ze szkłem wtopionym albo tafelki szklane wraz ze specjalnie czystego szkła Sunfix, Rotalitowe, albo analogiczne S.G. (Saint Gobain), lub mniej wytrzymałe Newada.

Ochrona szyb w postaci pasków papieru naklajana na szybach jest bezcelowa, gdyż przynosi zaledwie znikome wzmocnienie. W pomieszczeniach nie objętych atakiem należy pozostawić okna zewnętrzne lekko niedomknięte, a obszar między zewnętrznymi a wewnętrznymi oknami założyć podszuką, gałganami lub słomą.

W nowszych budowlach korzystnym rozwiązaniem byłby wybór okiennic stalowych dobrze dopasownych na zewnątrz okien i okna otwierane do wewnątrz. W przestrzeń pomiędzy oknem a okiennicę istnieje miejsce na włożenie poduszki amortyzującej uderzenie gazów. W przypadku okien otwieranych na zewnątrz warto przewidzieć zdjęcie okien zewnętrznych, pozostawiając tylko wewnętrzne, otwierane do wewnątrz. Okna w piwnicy zakłada się ziemią bądź workami z piaskiem.

Podstawowe dane

Źródła:

• www.wikipedia.pl
• www.infolotnicze.pl
• Adam Popiel: Uzbrojenie lotnictwa polskiego 1918-1939
• "Vademecum obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej ludności cywilnej", Wydanie II uzupełnione, Warszawa 1936