Firma "Draeger un Gerlin" założona 1 stycznia 1889 roku w Lubece, w Niemczech, przez przedsiębiorcę Johanna Heinricha Draegera, zajmowała się sprzedażą i produkcją systemów rozlewu piwa wykorzystując sprężony dwutlenek węgla. Z czasem problemem okazały się wadliwe zawory wykorzystywane w stalowych pojemnikach ciśnieniowych, gdzie od drugiej połowy XIX wieku magazynowano sprężone gazy. W rezultacie pojawił się pierwszy zawór umożliwiający kontrolę ciśnienia – zawór lubecki. Firma ukierunkowana była od tej pory na wytwarzanie sprzędu mogącego ratować ludzkie życie. W 1902 roku stworzona została przez profesora Otto Rotha pierwsza maszyna do znieczulenia ogólnego pacjenta tuż przed operacją. Firma w swoim asortymencie miała również aparaty oddechowe przeznaczone dla ratownica górniczego. 10 marca 1906 roku w miejscowości Courrieres ma miejsce największa katastrofa górnicza w historii Europy. Katastrofa w Courrières była drugim najtragiczniejszym wypadkiem w historii światowego górnictwa zaraz za katastrofą w chińskiej kopalni Benxi, w wyniku której zginęło 1549 górników. Akcję ratowniczą rozpoczęto natychmiast, lecz już w pierwszym dniu śmierć poniosło około 1000 górników z powodu słabego przeszkolenia francuskich ratowników oraz braku nowoczesnego sprzętu i technik ratowniczych. W kolejnych dniach oddziałom ratowniczym wyposażonym w aparaty tlenowe udało się ocalić znaczną część górników wciąż uwięzionych pod gruzami. W akcji ratunkowej bierze udział osobiście Bernhard Draeger chcąc tym samym nabrać doświadczenia, które planuje wykorzystać w kolejnych konstrukcjach aparatów tlenowych.

Do momentu wybuchu pierwszej wojny światowej firma rozwijała się prężnie eksportując 40% produkcji, w większości do Kanady i Stanów Zjednoczonych. Od 1914 roku rynki zagraniczne zostały jednak zamknięte ze względu na działania wojenne i cała produkcja skupia się na zaspokojenie potrzeb militarnych. Firma skupia się na produkcji masek przeciwgazowych i aparatów tlenowych i przeciwgazowych, których łączna ilość wyprodukowanych oscyluje w okolicy 4,6 mln sztuk. Koniec wojny przynosi firmie załamanie finansowe w wyniku którego zmuszona jest zamknąć znaczną część produkcji i zwolnić pracowników. Stabilizacja przychodzi w roku 1924, aby na dobre podnieść się na nogi w 1928r. Po śmierci Bernharda Draegera firmę przejmuje jego syn Heinrich. Niebawem wyrusza on w międzynarodową wyprawę poznając nowe rynki zbytu w tym m.in. Kanadę, Stany Zjednoczone, Związek Radziecki i w rezultacie tej podróży połowa produkcji kierowana jest na eksport. Sytuacja zmienia się diametralnie w momencie wygranych wyborów przez Adolfa Hitlera, gdy produkcja skupia się praktycznie wyłącznie na zapotrzebowaniu wojskowym, aby w 1939 wstrzymać całkowicie produkcję cywilną. Zakłady Draeger funkcjonuje po dzień dzisiejszy, wciąż produkując sprzęt ratowniczy a takżeoddechowy przeznaczony dla nurków.

W Polsce

Pojawienie się aparatu tlenowego Draeger model 1924 w kopalniach europejskich zawocowało zakupem tego sprzętu przez Wojsko Polskie, lecz w nieznanych dokładnie ilościach. Znajdował się przede wszystkim na wyposażeniu cywilnych drużyn ratowniczych, szczególnie górniczych, jak również jednostek saperów Wojska Polskiego. Aparaty tlenowe znalazły swoje miejsce na rynku polskim pomimo obecności już masek przeciwgazowych. Pochłaniacze masek wykorzystywały węgiel aktywowany w wyniku czego tlenek węgla, inaczej zwany czadem, przenikał przez pochłaniacz. Czad występował między innymi w schonach karabinów maszynowych, czołgach, pociągach pancernych, kopalniach, gazowniach. Dzięki zastosowaniu aparatów Draeger'a możliwe było odseparowanie się od otoczenia i oddychanie tlenem pochodzącym z butli przy jednoczesnej obecności w zatrutym pomieszczeniu.

Konstrukcja

Aparat tlenowy H.S.S. Draeger model 1924 składa się z maski bądź ustnika z zatyczką, ściskaczem nosa i okularami, połączone gumowymi wężami z właściwym aparatem, regenerującym powietrze. W skład układu regenerującego wchodzą pochłaniacz z granulkami alkalicznymi, butla z tlenem (zawierająca 120 l. tlenu pod ciśnieniem 150 atm.) zaopatrzona w manometr kontrolny tzw. finimetr, worek tlenowym z pomocniczym workiem automatyczno-płucnym, zawory: regulacyjny, redukcyjny, dopustowy, wypustowy oraz metalowe rury oddechowe, łączące poszczególne części ze sobą z zaworami oddechowymi – wdechowym jak również wydechowym. Wszystko to jest umocowane na szkielecie metalowym, zaopatrzonym w pasy do noszenia aparatu na lewym boku na plecach. Cały aparat przechowywany był w skrzyni drewnianej mieszczącej także zapasową butlę z tlenem, zapasowy pochłaniacz, klucze niezbędne do montowania i instrukcję użycia aparatu. Masa aparatu wahała się w obrębie 11 kilogramów zaś czas służby wynosił godzinę.

Działanie aparatu

W trakcie oddychania działanie płuc wprawia w ruch obieg powietrza w aparacie(patrz rysunek poniżej). Po otworzeniu butli "S" tlen przedostaje się przez zawór redukcyjny "R" i regulacyjny "L" do worka pomocniczego "HI", a stamtąd do worka tlenowego "A". Z worka powietrze jest doprowadzane rurką wdechową "UL" poprzez zawór wdechowy O1 a także rurę gumową wdechową L1 do maski bądź ustnika "M". Powietrze wydycane odprowadzane jest poprzez rurę wydechową L2 do pochłaniacza P, a stamtąd przez zawór wydechowy O2 jest oczyszczone z dwutlenku węgla i pozbawione nadmiaru wilgoci przechodzi do worka A, gdzie jest mieszane wraz z tlenem.

W momencie otworzenia butli zaczyna działać rurka stałej wydajności D1, dorpowadzając nieustannie tlen w ilości 1,5 l/min. Przy większym zapotrzebowaniu tlenu, gdy oba worki tlenowa były opróżnione, dźwignia H zaworu regulacyjnego L była opuszczana, uruchamiając dodatkowy dopływ tlenu, któr ustawał w momencie wypełnienia worka HI. W przypadku nadmiernego wypełnienia worków, pokrywa zaworu wypustowego UE dotykała ścianki metalowej worka (w pozycji zakreślonej linią przerywaną) i przez otwarty zawór uchodził nadmiar powietrza do momentu, gdy worek, opadłszy, odsunie pokrywę od ścianki. W przypadku, gdy automatycznie działanie zaworu regulacyjnego zawiodło, tlen można doprowadzić wprost z butli do worka przez naciśnięcie palcem guzika D zaworu dopustowego.

Sprawdzanie aparatu

Podstawowe sprawdzenie aparatu powinno składać się z następujących czynności:

• Próba szczelności podczas noszenia, która polega na sprawdzeniu czy po napełnieniu worka (przez otworzenie butli) i zamknięciu butli, powietrze nie wydostaje się na zewnątrz.
• Próba szczelności w pozycji leżącej. Worek napełniany był powietrzem nadmuchując go przez rurkę wdechową, aparat był szczelny, gdy pomimo naciskania worka ręką pozostawał pełny.
• Próba zaworu regulacyjnego. Po otwarciu butli wciągano szybko powietrzę przez rurę wdechową aż do momentu dopóki nie opadnie worek. Wówczas powinien zacząć działać zawór (worek można opróżnić także przez lekki ucisk ręką).
• Próba rurki stałej wydajności. Po otwarciu butli, opróżniony uprzednio worek powinien w ciągu od 4 do 5 minut napełnić się tlenem.
• Próba zaworu wypustowego. Napełniano worek poprzez dmuchanie w rurę wydechową: w momencie uderzenia zaworu o ściankę, nadmiar powietrza powinień ujść z worka.
• Próba napełnienia butli.Po otwarciu butli, finimetr powinien wskazać wartość 150 atm.
• Próba pochłaniacza. Środek pochłaniacza wstrząsanego w ręce powinien wyraźnie szeleścić, inną oznaką wysokiej jakości pochłaniacza było jego rozgrzewanie się podczas pracy aparatu.

Magazynowanie

Aparat tlenowy przechowywany był w specjalnych gniazdach skrzyni drewnianej. Jego montaż był tak przeprowadzony, aby można było oddzielić butlę z tlenem, pochłaniacz, elastyczne rury oddechowe, ustnik i maskę, pozostawiając resztę wmontowaną w okucie aparatu tlenowego. Butla z tlenem zabezpieczona była nakrętką.

Podstawowe dane

Źródła

• "The history of Draeger", biuletyn informacyjny firmy z 2006 r
• Kpt. Z.Marynowski "Obrona Przeciwgazowa Ludności Cywilnej", Warszawa 1935
• W. Batycki "Krótki zarys obrony przeciwlotniczo-gazowej ludności cywilnej", Warszawa 1936
• "Vademecum obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej ludności cywilnej", Wydanie II uzupełnione, Warszawa 1936