Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych znaczną liczbę klasycznych pistoletów maszynowych zastąpiono w wielu państwach nowoczesnymi małogabarytowymi pistoletami o dużej skuteczności działania i relatywnie niedużej masie. Nowe modele posiadały uproszczoną budowę i technologię wykonania w stosunku do swoich poprzedników. Postępujęcy rozwój techniczny miał swoje miejsce również w przemyśle zbrojeniowym, gdzie produkcję broni rozpoczęto na masową skalę wykorzystując w produkcji stopy lekkie, proszki spiekane oraz tworzywa sztuczne. W związku z tym pistolet maszynowy wzór 1963 wytwarzany według tradycyjnych metod musiał być zastąpiony bronią nowocześniejszą i tańszą, zarówno w toku produkcji jak i eksploatacji. Dodatkowo, na podstawie danych eksploatacyjnych napływających z jednostek wojskowych ustalono, iż ruchomy zamek był przyczyną trudności jakie napotykali żołnierze podczas celowania zwłaszcza ci o niewielkim doświadczeniu strzeleckim. Mniej doświadczeni żołnierze przybliżali twarz do przyrządów celowniczych co w rezultacie kończyło się zbiciem szkła okularu maski przeciwgazowej. W obliczu tych zagrożeń Szefostwo Badań i Rozwoju Techniki Wojskowej zapisało w założeniach zalecenie, aby nowo powstający pistolet maszynowy posiadał zamek zakryty tj. zlokalizowany wewnątrz broni.

Prototyp 9 mm pistoletu maszynowego Glauberyt

W 1974 r. powołano dwa niezależne zespoły konstrukcyjne, które przystąpiły do realizacji projektu oznaczonego godłem Glauberyt. Pierwszy zespół złożony z konstruktorów Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia, wskład którego weszli ppłk Henryk Adamczyk, ppłk Jerzy Okraszewski, ppłk Ryszard Szydłowski, stworzył koncept 9 mm małogabarytowego pistoletu maszynowego. Sposób działania wykorzystywał odrzut zamka swobodnego zachodzącego na lufę, lecz samą nowość stanowił pneumatyczny opóźniacz ruchu zamka. Spodziewano się, że analogicznie jak w austriackim pistolecie maszynowym Steyr MPi 69, łoże będące całością razem z chwytem i komorą mechanizmu spustowego będą wykonane z tworzywa sztucznego. Utworzone metalowe prototypy i przeprowadzone na nich testy wykazały realizację założeń konstruktorów. Zaprojektowany w WITU opóźniacz zamka umożliwiał zwolnienie zaczepu trzonka zamkowego po pokonaniu ustalonej drogi. Pistolet charakteryzował się dużą szybkostrzelnością wynoszącą około 700 strzałów na minutę przy zachowaniu niewielkiej masy części ruchomych. Broń zasilał pudełkowy magazynek o dwurzędowym ułożeniu naboi podtrzymywany przez zaczep zlokalizowany w dolnej części chwyta. Analogicznie jak w przypadku pm wz. 1963 można było strzelać przy użyciu jednej bądź dwóch rąk, w drugim przypadku wykorzystując rozkładany przedni uchwyt i wysuwaną kolbę. W skład przyrządów celowniczych wchodziła prostokątna muszka i celownik przerzutowy. Pistolet wyróżniał się na tle innych modeli dzięki tłumikowi płomieni. Ponad to, broń posiadała zwartą budowę, sporą poręczność i niewielką wrażliwość na zanieczyszczenia.

Podstawowe zespoły pistoletu maszynowego Glauberyt

W 1976 roku nastąpiło wstrzymanie prac nad prototypem w związku z trudnościami technologicznymi napotkanymi przy wykonywaniu szkieletu z tworza sztucznego. W tym samym czasie drugi zespół konstruktorów przedstawił prototyp pistoletu działającego na zasadzie odrzutu zamka swobodnego. Schemat broni przypominał inzrealski pistolet maszynowy UZI, postrzegany jako wzór uzbrojenia w swojej klasie. Zamek umieszczony w broni był zakryty, zlokalizowany w środku komory zamkowej i nachodził na lufę z oknem do wyrzucania łusek. Dzięki umieszczeniu środka masy zamka ponad osią lufy udało się skrócić długość broni a ponad to poprawie uległa stateczność w trakcie ognia ciągłego. Takie rozwiązanie było korzystne z punktu bezpieczeństwa, gdyż zapewniało ochronę samemu użytkownikowi przed skutkami rozerwania się łuski w sytuacji nieprawidłowego odpalenia naboju. W ramach poprawy samego procesu produkcji zdecydowano się na tłoczenie większości elementów z blach stalowych. 

9 mm pistolet maszynowy wz. 1984Projekt broni zakładał wykorzystanie 9 mm naboi Makarowa przy czym istniała możliwość adaptacji do 9 mm naboi typu Parabellum. Broń zasilana była dwoma magazynkami pudełkowymi o pojemności 15 lub 25 naboi. Przyrządy celownicze zlokalizowane na pokrywie komory zamkowej zawierały muszkę wraz z osłoną a także celownik przerzutowy z nastawą na 75 i 150 m. Mechanizm spustowy posiadał skrzydełkowy przełącznik rodzaju ognia odgrywający także rolę bezpiecznika. W rezultacie licznych testów prototypu, oznaczonego początkowo jako wzór 1981, wprowadzono składany uchwyt przedni w miejsca nakładki i zmieniono uchwyt do napinania zamka.

Dane techniczne

Kaliber 9 mm
Długość broni z kolbką złożoną i rozłożoną 354/555 mm
Masa broni bez naboi 1 810 g
Prędkość wylotowa pocisku 338 m/s
Pojemność magazynka 15/25 sztuk

Źródła

  • "Polskie konstrukcje broni strzeleckiej", Piotr Zarzycki & Zbigniew Gwóźdź, 1 stycznia 1993